Promowanie zdrowego stylu życia wśród młodzieży.
Człowiek w każdej fazie swojego życia potrzebuje wiedzy o zdrowiu i sposobach jego ochrony. Nie ma wątpliwości, że w okresie dzieciństwa i młodości oddziaływania edukacyjne mają szanse przynieść najlepsze rezultaty, gdyż w tym czasie w procesie socjalizacji człowiek przygotowuje się do pełnienia różnych ról społecznych i realizowania związanych z nimi zadań. Formalny system edukacji daje ogromna szansę wpływu na zdrowie młodzieży, dlatego szkoła jest miejscem promowania zdrowego stylu życia. To w niej „tworzy się zdrowie”124. Uczniowie i dorośli pracownicy przebywają w niej wiele godzin. To, jaka jest szkoła (warunki fizyczne, społeczne, atmosfera, organizacja, program i metody nauczania), wpływa na osiągnięcie zadowolenia z życia, poczucie własnej wartości, a zatem na zdrowie członków społeczności szkolnej. Szkoła może wspierać w zachowaniu i poprawie zdrowia także dlatego, że jest w niej dobrze realizowana edukacja zdrowotna125. Szkoła jako masowa i powszechna organizacja umożliwia systematyczna edukację zdrowotną młodych ludzi i także – pośrednio – ich rodziców. Szkolna edukacja zdrowotna jest z pewnością najbardziej opłacalną i długofalową inwestycją w zdrowie społeczeństwa.
Koncepcja szkoły promującej zdrowie narodziła się w Europie, w połowie lat 80-tych jako szeroki ruch promocji zdrowia. Williams, jeden z twórców koncepcji szkoły promującej zdrowie, definiuje edukację zdrowotna jako „proces, w którym ludzie uczą się dbać o zdrowie własne i społeczności, w której żyją”126. Edukacja zdrowotna uczniów powinna umożliwiać im, ale także nauczycielom i pośrednio rodzicom nabywanie lub weryfikację wiedzy o sposobach zachowania zdrowia, kształtowanie lub modyfikację tzw. życiowych umiejętności (w kontekście zdrowia), kształtowanie lub zmianę przekonań (określonych opinii, nastawień), a także kształtowanie lub weryfikację postaw niezbędnych do zachowania, potęgowania i przywracania własnego zdrowia i zdrowia innych ludzi.
Promowanie zdrowego stylu życia powinno odnosić się do głównych zagadnień zarówno teorii promocji zdrowia, jak również praktyki działania w kontekście różnych elementów stylu życia i uwarunkowań zdrowia. Skuteczność realizowanego w szkole promowania zdrowia zależy od współpracy rodziców i szkoły. Rodzina jest potencjalnie najpoważniejszym sojusznikiem w kreowaniu prozdrowotnych zachowań uczniów. Wzory w niej przekazywane mogą wzmacniać albo zaprzeczać modelom zdrowego stylu życia. Promocyjna funkcja szkoły to nie tylko kształtowanie prozdrowotnej postawy ucznia, ale również prozdrowotne oddziaływanie na jego rodzinę w formie pośredniego doradztwa. Jednym z istotnych celów promowania zdrowego stylu wśród młodzieży jest stworzenie mechanizmu wsparcia informacyjnego, jakie otrzymuje uczeń ze strony nauczycieli i rodziców oraz wsparcia emocjonalnego, niezwykle ważnego w procesie dorastania i dojrzewania.
Taką istotną rolę w promowaniu zdrowego stylu życia wśród uczniów odgrywa szkoła, w której jestem zatrudniona. Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 w Chojnicach, w którym pracuję jako nauczyciel biologii, od wielu lat aktywnie uczestniczy w promowaniu zdrowego stylu życia poprzez: propagowanie racjonalnego odżywiania, aktywności fizycznej i dbałości o higienę osobistą, a także kształtowania umiejętności radzenia sobie ze stresem, nawiązywania kontaktów międzyludzkich, regularnego zgłaszania się na badania profilaktyczne oraz przeciwdziałanie zachowaniom zagrażającym zdrowiu (np. palenie papierosów, spożywanie alkoholu, zażywanie środków psychoaktywnych i uzależniających oraz przypadkowe kontakty płciowe). Działalność prowadzona w naszej szkole obejmuje całą populację uczniów, do której należy młodzież z liceum ogólnokształcącego, z technikum oraz z zasadniczej szkoły zawodowej. Organizacja procesu dydaktycznego umożliwiła wbudowanie edukacji zdrowotnej do już istniejących szkolnych programów nauczania (np. ścieżka prozdrowotna realizowana na lekcjach biologii). Szkoła wprowadza czynności, które zmieniają środowisko młodzieży na prozdrowotne (np. poprzez zaopatrzenie sklepiku szkolnego w produkty prozdrowotne lub poprzez polepszenie dostępności do miejsc i urządzeń sprzyjających aktywności fizycznej). Szkoła stanowi również naturalne środowisko grupujące różne atrakcje prozdrowotne, adresowane do uczniów, rodziców oraz nauczycieli. Prowadzone działania zwiększają motywację uczniów do propagowania zdrowego stylu życia dzięki pomocy jaką oferuje nasza szkoła w zakresie: uświadamiania jak ważną rolę odgrywa prawidłowo dobrana dieta i oferta zajęć ruchowych dostosowanych do możliwości uczniów oraz atrakcyjnych dla młodzieży. Szkoła działa także w zakresie wspierania pedagogicznego i psychologicznego, które w przypadkach niepowodzeń umożliwiają młodym ludziom wzmacnianie poczucia własnej wartości.
W promowanie zdrowego stylu życia powinni być zaangażowani wszyscy nauczyciele, którzy pełnią również funkcję wychowawców klas. Liderami natomiast są nauczyciele biologii oraz wychowania fizycznego. W udzielaniu pomocy niezbędna jest również pielęgniarka szkolna, pedagog i psycholog szkolny. Każdy z nich posiada wiedzę i doświadczenie w zakresie prawidłowego odżywiania oraz aktywności ruchowej. Wiedza ta przekłada się na praktyczne działania interwencyjne. Każdy nauczyciel może współpracować nie tylko z uczniem, ale także z jego rodzicami oraz lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej. Naszą rolą, czyli nauczycieli i wychowawców z jednej strony jest identyfikacja problemów poszczególnych uczniów, z drugiej zaś pomoc w ich rozwiązywaniu. Polega ona na udzielaniu indywidualnych porad, prowadzeniu programów edukacyjnych o różnej tematyce lub ewentualnym kierowaniu do specjalistów (np. dietetyka, psychologa lub lekarza) – oczywiście przy ścisłej współpracy z domem rodzinnym.
Misją naszej szkoły jest wykreowanie ucznia na człowieka, którego cechować będzie kultura osobista, wiara we własne siły, szacunek do pracy, ale również dbałość o rozwój fizyczny i zdrowy styl życia.
Obok edukacji formalnej, doniosłą rolę pełni także edukacja pozaszkolna czyli nieformalna, na którą składa się „całożyciowy proces, w którym jednostka przyswaja postawy, wartości, umiejętności i wiedzę z powszechnego doświadczenia oraz z zasobów i wpływów środowiska życia – rodziny, sąsiedztwa, pracy oraz środków masowego przekazu127.
komentarze
Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.