Wpływ szkoły na zmianę stylu życia.
Szkoła, obok domu rodzinnego jest miejscem, w którym prowadzi się edukację zdrowotną młodzieży. Każda szkoła, w zależności od potrzeb, warunków i możliwości określa własne priorytetowe cele w ramach edukacji prozdrowotnej. Celem działań naszej szkoły jest przede wszystkim wpływanie na zachowania zdrowotne jednostki poprzez zwiększenie lub korektę wiedzy, którą uczniowie już posiadają. Pełna współpraca z rodzicami lub z opiekunami stanowi warunek powodzenia i pełnego sukcesu rozwijania nawyku prowadzenia zdrowego stylu życia. Szkoła jest palcówką masową o charakterze oświatowym, która ma możliwość częstych i systematycznych kontaktów z uczniami. Stanowi to atut, który należy wykorzystać w kształtowaniu świadomości młodzieży co do celów i sensu podejmowanych działań na rzecz wychowania prozdrowotnego.
Główną strategią podnoszenia stanu zdrowia młodych ludzi oprócz edukacji zdrowotnej jest modyfikacja i korygowanie stylu życia. Z reguły młodzież jest świadoma, że palenie jest niezdrowe, że nie powinno się jeść fast foodów, a stres jest szkodliwy. Jednak świadomość, a próba zmiany stylu życia czyli zmiana nawyków żywieniowych, zwiększenie aktywności fizycznej, pozbycie się nałogów, radzenie sobie ze stresem, przestrzeganie badań profilaktycznych, dbanie o higienę osobistą są obietnicą, o której dużo uczniowie rozmawiają, nic z tym nie robiąc. Młodzi ludzie spędzają w szkole codziennie kilka godzin i powinno być to miejsce, które zapewnia dostęp do właściwych produktów oraz prowadzi edukację na temat właściwych wyborów zdrowotnych.
Szkoła pełni nie tylko funkcję informacyjną czyli perswazyjno-edukacyjną w zakresie wiedzy na temat zdrowego stylu życia. Koncentruje się również na rozwoju zasobów osobistych ucznia i kształtuje umiejętności oraz zdolności do podejmowania i kontynuacji zachowań prozdrowotnych oraz unikania ryzykownych. Aktywizuje społeczność szkolną do wspólnych działań na rzecz zdrowia np. organizacja zajęć sportowych mających na celu promocję aktywności ruchowej wśród młodzieży. W celu realizacji zdrowego stylu życia oraz zmiany złych nawyków powstają na terenie szkoły tereny i obiekty sportowe. Program – „Moje boisko-Orlik 2012” ma na celu udostępnienie dzieciom i młodzieży nowoczesnej infrastruktury sportowej w celu aktywnego uprawiania sportu. Dlatego też zakłada się budowę ogólnodostępnych, bezpłatnych kompleksów boisk sportowych wraz z szatniami i zapleczem socjalnym w każdej gminie na terenie całego kraju136.
Warte uwagi są podjęte akcje o charakterze systemowym. Ministerstwo Edukacji Narodowej wprowadziło zmiany podstaw programowych zajęć z wychowania fizycznego uczniów na wszystkich poziomach szkół. W świetle tych zmian zajęcia z wychowania fizycznego będą zarówno w formie obowiązkowych zajęć, jak i prowadzone na obowiązkowych fakultetach, wybieranych zgodnie z preferencjami uczniów. Szkoły doposażane są w nowy sprzęt sportowy, zaś nauczyciele wychowania fizycznego zapoznają uczniów z nowymi technikami treningowymi.
Zadaniem szkoły jest również zmiana nawyków żywieniowych. Każdy rodzic chciałby aby jego dziecko odżywiało się regularnie i prawidłowo. Jednak nie zawsze są w stanie kontrolować jadłospis dziecka, szczególnie w przypadku jakości oferty sklepików szkolnych, które są miejscem pełnym paluszków, chipsów, batoników, pączków, drożdżówek, fast foodów, słodkich napojów oraz innych niezdrowych produktów. Kuszące przekąski czyli tanie i smaczne, umożliwiające natychmiastowe zaspokojenie głodu wywołują efekt uzależnienia i rozdrażnienia. Skutkuje on brakiem koncentracji, skupienia i uwagi oraz gorszymi wynikami w nauce i zachowaniu. Uczniowie kupują bomby kaloryczne zawierające mnóstwo konserwantów, cukru, soli i tłuszczu. W różnych kombinacjach, ale jednakowo kuszące smakiem i świetnie rozreklamowane. Szkoła powinna interweniować w celu wycofania tych produktów i wprowadzić w ich miejsce owoce, warzywa, kanapki z ciemnego pieczywa, napoje mleczne i herbatę.
To właśnie Fundacja Banku Ochrony Środowiska propagująca zdrowy styl życia wspiera reaktywację sklepików szkolnych137. Realizuje ona program „Aktywnie po zdrowie”, który propaguje teorię zrównoważonego żywienia. Udział w programie Fundacji BOŚ polega na przygotowaniu i przeprowadzeniu przez szkoły projektów promocji zasad zdrowego odżywiania oraz projektów przebudowy sklepików szkolnych w taki sposób, aby zapewniały dostęp do zdrowych przekąsek i pełnowartościowych produktów takich jak: kanapki, jogurty, serki i owoce. Zjedzenie przez uczniów drugiego śniadania jest konieczne, więc wprowadzenie produktów prozdrowotnych do sklepików jest niezbędne, jeżeli szkoła chce dbać o rozwój swoich uczniów. Osiągane efekty edukacyjne są mocno skorelowane ze stanem zdrowia młodzieży. Zaakceptowanie funkcjonowania sklepików na terenie szkoły, wyposażonych w niezdrowe produkty jest milczącym przyzwoleniem na nieuchronne pogarszanie się stanu zdrowia uczniów korzystających z ich oferty. To właśnie zdrowe, racjonalne żywienie jest jedną z podstawowych potrzeb dobrego samopoczucia oraz pełnej dyspozycji do uczenia się. Dlatego każda szkoła powinna wspierać zdrowe żywienie uczniów, w tym: stworzyć warunki umożliwiające spożywanie śniadań, uczestniczyć w programach ustanowionych przez Komisję Europejską i Agencję Rynku Rolnego, takich jak: „Dopłaty do spożycia mleka i przetworów mlecznych”, „Owoce w szkole”, właściwie dobierać asortyment produktów żywnościowych i napojów w sklepikach, zapewniać uczniom dostęp do wody pitnej, organizować dożywianie uczniów z rodzin o niskich dochodach, stworzyć możliwość wykupienia ciepłego posiłku, a także uwzględnić specyficzne potrzeby żywieniowe uczniów z chorobami genetycznymi, np. fenyloketonurią i galaktozemią.
Polskie szkoły w zakresie działań dotyczących edukacji żywieniowej wspiera także władza publiczna. Ministerstwo Edukacji Narodowej, Ministerstwo Zdrowia oraz Ministerstwo Sportu i Turystyki. Opracowały one następujące działania138:
- realizację wymagań dotyczących prawidłowego odżywiania zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego w zakresie poszczególnych przedmiotów, w tym organizację zajęć praktycznych związanych z przygotowywaniem zdrowych posiłków,
- wdrażanie dodatkowych programów edukacyjnych, dotyczących prawidłowego odżywiania się dzieci i młodzieży,
- umożliwianie nauczycielom i innym pracownikom szkoły udziału w różnych formach doskonalenia zawodowego w zakresie zdrowego żywienia, a także
- podejmowanie współpracy na poziomie lokalnym (z rodzicami, jednostką samorządu terytorialnego i społecznością lokalną). W 2007 roku została podpisana przez Rzecznika Praw Obywatelskich i dyrektora Instytutu Żywności i Żywienia - Karta Żywienia i Aktywności Fizycznej Dzieci i Młodzieży w Szkole. Główne punkty Karty to: zapewnienie uczniom racjonalnych posiłków i napojów, a także odpowiednich i bezpiecznych warunków do uprawiania aktywności fizycznej we wszystkich szkołach; wprowadzenie kontroli masy i wysokości ciała oraz monitoring sprawności fizycznej dzieci. Karta stanowi także formę realizacji praw dzieci i młodzieży do zdrowia i harmonijnego rozwoju, zapisanych w Konwencji o prawach dziecka139.
Szkoła ma również wpływ na zmianę nawyków higienicznych. Dzięki lekcjom biologii oraz działaniom wychowawczym nauczycieli uczniowie pielęgnują ciało i urodę. Dbają również o utrzymanie odpowiedniej sylwetki oraz dobrej kondycji fizycznej, a także chronią się także przed zanieczyszczeniami środowiska.
Łagodzenie przejawów stresu i agresji następuje dzięki wzajemnej pomocy, okazywanemu szacunkowi oraz życzliwości w wypełnianiu zadań powierzonych młodym ludziom. Docenianie uczniów na tle klasy i wobec grona nauczycielskiego, podkreślanie sukcesów, mocnych stron i potencjalnych możliwości działa na młodzież motywująco. Wsparcie psychiczne w sytuacjach problemowych, a także poszukiwanie nowych rozwiązań edukacyjnych i wychowawczo-opiekuńczych skutecznie wpływają na obniżenie poziomu stresu.
Przeciwdziałanie zażywaniu środków psychoaktywnych i uzależniających to kolejny przykład wpływu szkoły na zmianę stylu życia. Szczególne znaczenie ma tu zasada indywidualizacji140. Można ją stosować bez jakichkolwiek ograniczeń odnoszących się do miejsca i czasu zajęć. Zarówno w sferze nauczania, jak i wychowania jest ogromnie ważna dla układów między nauczycielem i wychowawcą a uczniem i wychowankiem. Zasada ta sprawia, że uczeń ma świadomość bycia postrzeganym jako odrębna jednostka w zespole klasowym, a to przyczynia się do nawiązania bardziej otwartych relacji z nauczycielem. Spożywanie przez młodzież alkoholu, palenie papierosów, a nawet zażywanie narkotyków jest największym i najczęściej popełnianym grzechem zdrowego trybu życia w okresie dorastania. Uzależnienie jest zagrożeniem wolności człowieka141.
Stosowanie profilaktyki w zakresie chorób człowieka, z którą uczniowie zapoznają się na lekcjach biologii, ma również pomóc uczniom w zachowaniu zdrowia we wszystkich trzech jego aspektach: fizycznym, psychicznym i społecznym.
Zatem nasuwa się pytanie, jakie działania powinna jeszcze podjąć szkoła w zakresie zmiany stylu życia? Sądzę, iż powinna przede wszystkim nadal kontynuować swoje działania edukacyjne mające na celu propagowanie zdrowia oraz dążenie do zmiany niekorzystnych nawyków. Na zajęciach lekcyjnych i pozalekcyjnych, młodzież powinna systematycznie zdobywać wiedzę na temat zasad zdrowego stylu życia oraz uczyć się dokonywania mądrych wyborów życiowych.
W tym celu szkoła od najmłodszych lat pomaga każdemu uczniowi, aby podejmowane decyzje były prawidłowe. To przecież pewne schematy wytworzone w okresie edukacji będą powielane przez młodzież w dorosłym życiu. Jeśli my – nauczyciele swoimi działaniami spowodujemy wzrost świadomości zdrowotnej wśród młodzieży, to ułatwimy jej drogę do przeżycia możliwie pełnego samospełnienia. Oczywiście szkoła nigdy nie jest w stanie całkowicie wyeliminować niepożądanych oddziaływań i wpływów. W możliwościach nauczycieli leży natomiast znaczne ograniczenie oraz złagodzenie skutków niewłaściwych zachowań zdrowotnych.
komentarze
Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.