Zmiany stylu życia młodzieży.
Okres dojrzewania to najważniejszy moment w życiu każdego człowieka. Kształtuje się psychika młodych ludzi, ale także ciało. Od prawidłowego rozwoju w tym okresie zależy całe przyszłe życie. Jakość życia to sprawne funkcjonowanie do późnej starości, większa wydajność pracy oraz lepsze zarobki. W tym kontekście można zgodzić się ze stwierdzeniem, że „dobre zdrowie to dobry interes”61. W czasach, kiedy koszty leczenia są tak wysokie, a choroby przewlekłe występują tak często, warto wziąć na siebie odpowiedzialność za własne zdrowie62. Drobne zmiany, które wcale nie wymagają przeprowadzenia rewolucji w stylu życia mogą w znaczący sposób poprawić jakość codziennego życia młodych ludzi. Weryfikacja dotychczasowych poglądów oraz określenie konkretnych zaleceń są niezbędne do dokonania zmiany stylu życia. Chodzi tu nie tylko o zdrową, zbilansowaną, dostosowaną do wieku i płci dietę, ale także o higieniczny tryb życia, odpowiednią ilość snu, zapewnienie określonej ilości i właściwego rodzaju ruchu, który pozwoli na prawidłowy rozwój fizyczny. Z badań prowadzonych od 1990 r. przez prof. dr hab. med. Barbarę Woynarowską i dr n. med. Joannę Mazur na temat stanu zdrowia młodzieży szkolnej w Polsce, jasno wynika, że istnieje wiele niedostatków w zakresie podstawowych zachowań zdrowotnych młodzieży znajdującej się w okresie dojrzewania. Na podstawie powyższych badań stwierdzono m.in., że u 30-40% badanej młodzieży występuje mała aktywność ruchowa w czasie wolnym, której towarzyszy zbyt długie oglądanie telewizji, a u około 41% - niedobory spożycia mleka i u 55-70%- niedobory spożycia warzyw i ciemnego pieczywa. Z kolei u 40-50% badanej populacji młodzieży wykazano nadmierne spożycie słodkich produktów, a u 30% - potraw typu „fast food”, przy czym 37% młodzieży charakteryzował niedostatek higieny jamy ustnej. Dane zebrane w trakcie powyższych badań świadczą również o tym, że u około 20-40% młodzieży w wieku dojrzewania występują również inne zachowania niosące ryzyko dla zdrowia takie jak używanie substancji psychoaktywnych – w tym tytoniu i alkoholu – oraz zbyt wczesna inicjacja seksualna. Stwierdzono ponadto, że powyższe nieprawidłowości są częstsze u chłopców niż u dziewcząt, a u obu płci nasilają się z wiekiem oraz występują częściej u młodzieży żyjącej miastach niż na wsi. Reasumując, powyższe dane wskazują wyraźnie na potrzebę prowadzenia działań w kierunku zmiany zachowań zdrowotnych młodzieży. Kształtowanie postaw i zachowań prozdrowotnych jest procesem długotrwałym, wymagającym systematycznej i wielokierunkowej edukacji oraz promowania zasad zdrowego stylu życia w środowisku szkolnym. Prowadzenie edukacji prozdorwotnej wśród dzieci i młodzieży jest obecnie obowiązkiem szkoły, a realizują to zadanie nauczyciele w ramach ścieżki międzyprzedmiotowej. Wspomagają ich w tym organizacje, spośród których najstarszą i najbardziej zaangażowaną w działalność prozdrowotną jest Polski Czerwony Krzyż. Jedną z takich akcji o zasięgu krajowym, w której młodzież zawsze bardzo chętnie uczestniczy, jest organizowana corocznie przez Zarząd Główny PCK- Ogólnopolska Olimpiada Promocji Zdrowego Stylu Życia PCK.
Jedną ze zmian jest zmiana modelu żywieniowego. W przypadku młodzieży nie zaleca się ograniczeń kalorycznych, a modyfikacja diety polega na zmniejszeniu zawartości tłuszczu w potrawach, a zwiększeniu udziału warzyw, owoców i produktów zbożowych z tzw. pełnego ziarna (kasze i chleb razowy), czyli produktów o wysokiej zawartości błonnika. Posiłki powinny być regularne, a między nimi nie należy podjadać zwłaszcza produktów wysokokalorycznych. U starszych nastolatków dopuszcza się stosowanie naturalnych preparatów ziołowych, które nie odchudzają, ale usprawniają metabolizm. Niezdrowe nawyki dietetyczne są utrwalone w umyśle, gdzie stres i dezinformacja tworzą mentalna podstawę złego odżywiania. Trzeba myśleć o tym, co się je, gdyż świadomość jest niezwykle ważna63. Warzywa i owoce powinny być w diecie pokarmami wiodącymi. W dziennym jadłospisie powinno ich być więcej niż innych pokarmów. Spożywanie dużych ilości pokarmów roślinnych w naturalny sposób odżywia ludzki organizm, pobudzając jego wrodzone zdolności samouzdrawiania dzięki obecności enzymów roślinnych64. Świeże ekologiczne warzywa i owoce pomagają obniżyć ciśnienie tętnicze krwi na równi z lekami i stanowią najlepszy sposób zapobiegania powstawaniu nowotworów, gdyż zawierają przeciwutleniacze. Jednym z najcenniejszych składników owoców i warzyw jest nierozpuszczalny w wodzie błonnik. Każdego dnia należy zjeść od 25 do 30 g błonnika. Pochłania on wodę w układzie pokarmowym i oczyszcza jelita, a także ułatwia usuwanie toksyn i pasożytów. Dzienna dawka owoców i warzyw powinna wynosić od 5 do 13 porcji65. Ważny jest również indeks glikemiczny warzyw i owoców, który wskazuje jak szybko węglowodany zawarte w produkcie podniosą poziom cukru we krwi. Żywym produktem jest także pieczywo wyprodukowane z bogatych w błonnik pełnych, żywych, skiełkowanych ziaren, brązowy ryż, makarony oraz płatki pełnoziarniste. Produkty pełnoziarniste są wypełnione substancjami odżywczymi i dostarczają organizmowi mnóstwo witamin i soli mineralnych (ziarna pszenicy, jęczmienia, żyta, prosa, soczewicy, soi i pszenicy orkiszowej). Należy natomiast ograniczyć spożywanie produktów pełnoziarnistych zawierających kukurydzę oraz unikać jedzenia popcornu.
Młodzież w okresie dojrzewania powinna spożywać białko pełnowartościowe, które występuje w mięsie. Bezpieczne mięso pochodzi z hodowli ekologicznych, gdzie zwierzęta są karmione zielona trawą. Należy wybierać tylko chude mięso np. pierś indyka, kurczaka, chudą polędwicę i wołowinę, gdyż dzięki temu unikniemy toksyn obecnych w tłuszczu. Niektórzy martwią się, że dieta uboga w mięso nie zaspokoi ich zapotrzebowania na białko. Dobrze zrównoważona dieta składająca się z niewielkiej ilości chudego mięsa oraz dużych porcji fasoli i ziaren zapewnia organizmowi tyle białka, ile mu potrzeba66. Przygotowując drób do spożycia należy usunąć z niego skórę i wszelki tłuszcz aby pestycydy nie przeszły do mięsa. Nie należy smażyć mięsa w głębokim tłuszczu. Przypalone części powinno się odkrawać, gdyż zawierają one benzopiren czyli związek rakotwórczy. Mięso należy dobrze ugotować, ponieważ mogą się w nim znajdować groźne bakterie. Ryby natomiast są najlepszym źródłem zdrowych kwasów tłuszczowych omega-3 (np. śledź, łosoś królewski, sardela, pstrąg, tuńczyk, halibut i sola).
Młodzież powinna również wybierać zdrowe produkty mleczne. Należą do nich niskotłuszczowe kozie mleko i kozi ser, gdyż powodują mniej alergii pokarmowych i mniej uczulają. Należy wybierać produkty ekologiczne i odtłuszczone, gdyż nie zawierają tłuszczów nasyconych i są mniej kaloryczne, np. sery, śmietany jogurty i kefiry. Nie należy zamieniać masła na margarynę, gdyż zawiera ona kwasy tłuszczowe trans. Należy ograniczyć spożywanie lodów, gdyż są obfite w cukier oraz tłuszcze nasycone.
Najnowszym odkryciem w zakresie dietetyki jest fakt, że czekolada nie szkodzi zdrowiu. Konsumpcja gorzkiej czekolady, która zawiera 60% lub więcej kakao przedłuża życie, gdyż obniża ciśnienie tętnicze krwi oraz poziom złego cholesterolu. Ziarna kakaowe są bogate w przeciwutleniacze, dlatego czekolada ma ich więcej niż owoce, warzywa, herbata i wino. Najlepsza jest czekolada z niską zawartością cukru i bez dodatków roślinnych. Młodzi ludzie powinni nie tylko wybierać zdrowe posiłki, ale również wartościowe napoje.
Woda, którą pijemy zawiera w dużych ilościach nierozpuszczalne w naszym organizmie sole wapnia i żelaza oraz chlor. Kiedy gotujemy wodę to niszczymy wiele szkodliwych substancji a razem z nimi aktywny tlen. Podczas gotowania woda staje się „martwą”. Woda mineralna zawiera sole mineralne, dlatego jej ciągłe picie powoduje, że gromadzą się one w mięśniach i stawach, co prowadzi do ich trwałej deformacji. Najkorzystniejsza dla człowieka jest woda „strukturowana”. W przyrodzie spotyka się taka wodę w warzywach, owocach, sokach i roztopionym lodzie. Wymywa ona z organizmu złogi oraz stare i martwe komórki, co stanowi wspaniałą profilaktykę przeciwko różnym schorzeniom. Człowiek w ciągu dnia może średnio wypić od 2 do 2,5 l różnych płynów. Kawa i herbata są korzystne dla zdrowia tylko wtedy gdy je spożywamy racjonalnie: 1-2 szklanki dziennie. W takiej ilości te napoje mają korzystny wpływ na układ krążenia, odżywiają miesień sercowy i mózg. Najbardziej zdrowa jest zielona herbata, która wzmacnia zęby, oczyszcza krew oraz posiada właściwości bakteriobójcze. Soki należy spożywać świeżo przyrządzone. Wszystkie zdrowe składniki soków są zachowywane przez 4 godziny od chwili sporządzenia i w ciągu 10 godzin- dla soku warzywnego. Dlatego nawet naturalny 100% sok w kartonie zawiera tylko 60% swojej wartości. Ponadto soki te mogą zawierać syntetyczną witaminę C oraz cukier syntetyczny, który zwiększa środowisko kwasowe organizmu i staje się źródłem fermentacji w jelitach. Pojawiają się wówczas obfite gazy i zgaga67. Słodkie napoje gazowane zawierają zbyt dużo cukru. W napojach dietetycznych cukier zastąpiono aspartamem, który w organizmie rozkłada się na szkodliwy metanol.
Zmiany w diecie młodych ludzi są konieczne. Nawet przy niezdrowym menu, jest wiele sposobów unikania złej żywności. Żywność powinna w 50% składać się z produktów odkwaszających i w 50% z produktów zakwaszających68. Do produktów odkwaszających zaliczamy większość owoców, zielonych warzyw, orzechy, przyprawy oraz pierwiastki takie jak: magnez, potas, sód i wapń. Produkty zakwaszające to mięso, ryby, drób, jaja, większość zbóż (wyjątek-proso), rośliny strączkowe, desery, cukier, masło, kawa, kakao, napoje gazowane, ketchup, musztarda, leki i związki chemiczne, żywność przetworzona i fast foody. Nasze ciało, aby nas poinformować, że została zaburzona równowaga, wysyła sygnały alarmowe. Mogą one dotyczyć każdego narządu oraz psychiki. Aby przywrócić zdrowie, należy oczyścić organizm przez post69. Właśnie dieta warzywno-owocowa stosowana jest jako okresowa kuracja, która dostarcza organizmowi enzymów roślinnych, soli mineralnych, witamin, korzystnie alkalizuje i odtruwa komórki, zwiększa odporność immunologiczną oraz zapobiega starzeniu się.
Wpływ na zdrowie ma również zmiana sposobu przygotowywania, spożywania i przechowywania żywności. Cała tajemnica tkwi w bilansie białka, węglowodanów, tłuszczów, soli mineralnych i witamin. Jeśli ich ilość jest zbilansowana, to organizm otrzymuje wiele energii i człowiek nie bywa głodny. Energetyczna wartość posiłków jest uzależniona od ich łączenia i sposobu gotowania. Podczas długiego gotowania prawie wszystkie posiłki tracą od 50 do 70% swojej wartości. Enzymy giną przy podgrzewaniu powyżej 47°C, a większość witamin przy 100°C. Niewłaściwe łączenie produktów osłabia aparat fermentacyjny i pokarm trawiony jest z trudem. Część pożywienia zaczyna gnić, a część ulega przekształceniu w tłuszcz. Takim niebezpiecznym dla zdrowia połączeniem są białka i węglowodany70. Owoce i warzywa najzdrowsze są świeże. Podczas przechowywania tracą większość witamin i soli mineralnych, nawet do 90%. Warzywa i owoce należy kroić tuż przed jedzeniem. Mięso świeże jest również najwartościowsze – mrożenie i odgrzewanie pozbawia żywność witamin i soli mineralnych. Istotne jest również zdrowe gotowanie. Owoce i warzywa gotowane stają się martwą żywnością. Większość witamin, soli mineralnych i przeciwutleniaczy znajdzie się w wodzie, w której je gotowano. Młodzi ludzie bardzo często korzystają z mikrofalówek. Testy przeprowadzone na brokułach wskazują, że gotowane w mikrofalówce straciły najważniejsze przeciwutleniacze, chroniące organizm przed nowotworami – 97% flawonoidów, 74% synapików i 87% pochodnych kwasu kawoilochinowego71. Należy wystrzegać się owoców i warzyw importowanych, gdyż wiele krajów w dalszym ciągu stosuje pestycydy oraz DDT i PCB (polichlorowane biofenyle) w celu zwalczania szkodników. Zalecane sposoby przygotowywania posiłków to szybkie podsmażanie przy użyciu oleju kokosowego lub oliwy z oliwek, gotowanie na parze – wówczas niewiele substancji odżywczych zostanie zniszczonych oraz grillowanie, ale zamiast węgla drzewnego należy używać butli gazowej z propanem, ponieważ węgiel drzewny zawiera wiele chemikaliów. Nie należy także spożywać posiłków w stresie, gdyż wówczas krew odpływa z przewodu pokarmowego do mięsni. Wówczas produkcja soków trawiennych ustaje i pokarm może być źle strawiony, co przyczynia się do zgagi, wzdęć i zaparć. Młodzi ludzie w miarę możliwości powinni wspólnie z rodzicami spożywać posiłki. Badania wykazały, że nastolatki, które pięć razy w tygodniu jedzą wspólny obiad z rodzicami, trzy razy rzadziej sięgają po marihuanę, dwa i pół raza rzadziej palą papierosy i półtora raza rzadziej sięgają po alkohol niż ich rówieśnicy, którzy nie spotykają się z rodzicami przy stole. Ta grupa uzyskuje również lepsze wyniki w nauce72. Nie wskazany jest również pośpiech podczas posiłku. Powoduje on zmniejszanie się ilości kwasu solnego wydzielanego w żołądku, co utrudnia trawienie i człowiek czuje się nadal głodny. Dopiero po 20 minutach od spożycia pokarmu z podwzgórza wysyłany jest sygnał najedzenia się. Pokarm źle przeżuty nie zostaje rozłożony przez enzymy trawienne i gnije w jelitach. Nie należy również pić napojów podczas jedzenia posiłku. Następuje wówczas rozcieńczenie soków trawiennych, co utrudnia proces trawienia. Nawyk wstrzemięźliwości w odniesieniu do spożywania kolacji zapobiega przybieraniu na wadze. Jedzenie z umiarem i rezygnacja z obżarstwa znajdują swoje odzwierciedlenie w powiedzeniu „jedz śniadanie króla, obiad księcia i kolację żebraka”73. Żywność powinna być przechowywana w temperaturze niższej lub wyższej od pokojowej, gdyż większość bakterii może się namnażać w zakresie temperatur od 5 do 63°C. Dlatego w celu zabezpieczenia żywności przed rozwojem znajdujących się w niej mikroorganizmów żywność powinna być przechowywana w lodówce w temperaturze do 5°C, by nie utraciła witamin. Zamrożone produkty należy przechowywać w temperaturze -18°C, by zachowały maksymalną dawkę witamin.
Nawyk regularnego uprawiania ćwiczeń, z którego wypływa wiele korzyści to kolejny przykład zmiany stylu życia młodzieży. Badania wykazują, że nawet kilka 10-minutowych ćwiczeń dziennie ma korzystny wpływ na ciało i umysł. Szybki spacer jest jedną z najbezpieczniejszych i najlżejszych form wysiłku fizycznego. Chodzić należy wystarczająco wolno, by móc rozmawiać i na tyle szybko, by nie móc śpiewać. Na rozgrzewkę należy poświęcić 5 minut i zarezerwować 5 minut po ćwiczeniach na ochłonięcie i rozluźnienie mięśni. Ćwiczenia, które angażują duże grupy mięśni w wykonywanie powtarzanych ruchów przez dłuższy okres to ćwiczenia aerobowe (np. jazda na rowerze, na łyżwach, taniec towarzyski i pływanie). Natomiast krótkie i bardzo intensywne ćwiczenia, takie jak podnoszenie ciężarów lub gimnastyka zdrowotna (np. pompki, skłony i przysiady) to ćwiczenia anaerobowe, co oznacza „bez powietrza”74. Każdy młody człowiek powinien wybrać ćwiczenia, które lubi oraz ćwiczyć regularnie, aby nie wypaść z wprawy, tzn. o określonej porze dnia, przed jedzeniem lub dwie godziny po posiłku. Należy korzystać z każdej szansy aktywnego spędzania czasu wolnego, np. zająć się pracą w ogrodzie, pójść na spacer z psem, parkować samochód dalej od miejsca docelowego i dojść tam piechotą, wchodzić po schodach zamiast jeździć windą. Aby wytrwać w rozpoczętym programie ćwiczeń należy być kreatywnym, wprowadzać zmiany w aktywności ruchowej dostosowując ją do miejsca oraz pory dnia. Część młodzieży nie przepada za tradycyjnymi formami ćwiczeń, za to podobają im się ćwiczenia alternatywne75. Są to niskowysiłkowe ćwiczenia, łączące delikatne rozciąganie mięśni oraz techniki oddechowe, które pozwalają odprężyć ciało. Inną grupę ćwiczeń stanowią ćwiczenia polegające na powolnych, łagodnych i płynnych ruchach, jakby tanecznych, w czasie których oddychamy przeponą. Pozwalają one zredukować napięcie, depresję, gniew, zmęczenie, zamęt oraz lęk i niepokój. Taniec towarzyski jest wspaniałą alternatywą dla osób, które nie lubią ćwiczyć. Kształtuje dobrą koordynację ruchową, poczucie równowagi i rytmu, a także umożliwia wyrażanie siebie w twórczy sposób. Ćwiczenia powinny być dobrane do potrzeb i możliwości ucznia, tak aby zachęcić go do dalszego wysiłku, pamiętając nie tylko o jego obniżonej sprawności i wydolności fizycznej, ale także o bardzo małej motywacji do wysiłku. Najlepiej, aby wysiłek fizyczny trwał około 2 godziny dziennie, a jego intensywność powodowała wzrost tętna w 2-3 ciągłych okresach trwających 5-15 minut do 130 uderzeń/min. Należy przy tym pamiętać, że zwiększonej aktywności ruchowej musi towarzyszyć racjonalne odżywianie się. Dzięki wysiłkowi fizycznemu zmniejszamy nadwagę, napięcie nerwowe, ryzyko wystąpienia różnych powikłań zdrowotnych, a zwiększamy ogólną kondycję fizyczną i psychiczną organizmu. Poprawia się własny wizerunek i wzrasta poczucie wartości. Czując w sobie energię i siłę, podejmujemy zdrowsze decyzje w kwestiach trybu życia.
Trzeba mieć kontrolę również nad ilością snu. Sen oraz odpoczynek są kolejny m filarem zdrowia76. Zadaniem młodych ludzi jest poprawa jakości snu. Głównymi czynnikami, które przyczyniają się do bezsenności są: stres i lęki, ból fizyczny oraz kofeina, która powoduje wzrost poziomu hormonów stresu: adrenaliny i kortyzolu. Zarówno papierosy, jak i alkohol mogą negatywnie wpływać na sen. Alkohol sprawia, że sen staje się lekki, a człowiek jest mniej wypoczęty. Nikotyna znajdująca się w papierosach jest środkiem pobudzającym. Leki hormonalne, przeciwbólowe i przeciwdepresyjne mogą stać się również przyczyna bezsenności. Nie należy jeść cukru lub wysokoprzetworzonej żywności przed pójściem spać, ponieważ może to doprowadzić do obniżenia poziomu cukru we krwi, co z kolei zaburzy sen. Osoby gimnastykujące się na 3 godziny przed pójściem spać również podnoszą poziom hormonów stresu w organizmie. Wpływ ma również środowisko gdyż nieodpowiednia temperatura, jaskrawe światło oraz hałas mogą zaburzać sen. Każdy młody człowiek może świadomie wpłynąć na jakość swojego snu, aby stał się on odżywczy i odbudowujący. Przyjmuje się, że osiem godzin nocnego wypoczynku to właściwa granica. Poniżej tej normy młody człowiek może odczuwać senność w środku dnia, a z kolei kilka godzin snu powyżej normy może spowodować rozleniwienie. Wypracowanie zwyczaju chodzenia spać o tej samej godzinie dobrze wpływa na sen. Najbardziej wartościowy jest sen przed godziną 24.00 – wówczas najintensywniej zachodzi proces mitozy, dzięki której organizm regeneruje się, a ciało ulega odmłodzeniu. Poprawa jakości i długości snu to kolejny czynnik zmiany stylu życia młodzieży77.
Bardzo ważną umiejętnością w życiu młodego człowieka jest obniżanie poziomu stresu, z którym stykamy się na co dzień. Zdrowe jedzenie jest jedną z najlepszych form zapobiegania stresom. Podnosi poziom energii i na miejscu powstrzymuje stres. Lody, ciastka i fast foody wydają się tylko chwilową ucieczką od zmartwień i problemów. Ważna również jest odnowa energii psychicznej, która ogranicza negatywne myśli oraz łagodzi szkodliwe reakcje stresowe. Stres obniżają także ćwiczenia fizyczne. Poprawiają one działanie neuroprzekaźników i pomagają obniżyć poziom kortyzolu, co sprawia, że czujemy się mniej zestresowani. Zmiana nastawienia do życia umożliwia uzyskanie nowej perspektywy, z której można zobaczyć wszystko w inny sposób. Jedną z odstresowujących technik relaksacji jest prawidłowe oddychanie przeponą, które uspokaja mózg, pozwala usunąć ból i rozluźnić się mięśniom. Asertywność, czyli używanie słowa „nie” to także sposób redukowania stresu. Ludzie asertywni mają poczucie własnej wartości, godności i dobrze zdefiniowane granice wokół własnej osoby – dlatego są bardziej odporni na stres. Należy również poruszać się w kręgu właściwych ludzi. Akceptowanie siebie jest także niezwykle ważne. Wyrobienie w sobie zwyczajów obniżających stres umożliwi młodym ludziom „zatrzasnąć drzwi przed stresem”78, ale tym szkodliwym, a otworzy drzwi dla stresu motywującego, który przynosi radość i uspokojenie.
Pierwszym i najważniejszym krokiem w pokonywaniu stresu jest rozpoznanie, jakie rzeczy i sytuacje w życiu można zmienić, a jakie są poza naszą kontrolą. Młodzi ludzie powinni znać sposoby na pokonywanie stresu, aby cieszyć się zdrowiem przez długie lata. Trenowanie własnych myśli to antidotum na codzienne problemy. Należy skoncentrować się na tym, co jest przyjemne i sprawia radość. Aby osiągnąć całkowite zdrowie psychiczne i fizyczne, kontrolowanie myśli musi stać się stylem życia, sposobem na odprężenie w ciągu dnia oraz nawykiem79. Zmiana nastawienia do życia umożliwia uzyskanie nowej perspektywy, z której można zobaczyć wszystko w inny sposób. Zwyczaj martwienia się można zastąpić zwyczajem radowania się i śmiania. Śmiech obniża poziom hormonów stresu w organizmie, dzięki czemu redukuje napięcie nerwowe. Wzmacnia układ odpornościowy, obniża ciśnienie tętnicze krwi, chroni serce oraz pozwala na lepsze relacje z innymi ludźmi. Zmiana stylu życia młodzieży to również poprawa jakości higieny osobistej oraz higieny otoczenia. Niezwykle istotne są działania prowadzące do zmiany niekorzystnych nawyków higienicznych. Należy codziennie dbać o utrzymywanie czystości skóry, włosów, zębów i paznokci. Ubrania i obuwie powinny być zadbane, czyste i pozbawione nieprzyjemnego zapachu potu. W najbliższym otoczeniu, zarówno w domu jak i w miejscu nauki oraz pracy należy dbać o czystość i porządek. Regularne usuwanie kurzu oraz wszelkich zabrudzeń a także częsta wentylacja pomieszczeń mają na celu usunięcie patogenów, podwyższenie stężenia tlenu we wdychanym powietrzu oraz utrzymanie właściwej temperatury ciała. Czynności te powinny stać się nawykiem każdego młodego człowieka.
W zmianie stylu życia obowiązuje metoda „małych kroczków”80. Drobne zmiany mogą w znaczący sposób poprawić jakość codziennego życia. Proste kroki, takie jak nieco dłuższy spacer, pozytywne myślenie czy włączenie do diety paru optymalnych produktów to sprawdzone sposoby walki z wieloma współczesnymi problemami zdrowotnymi.
komentarze
Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.